De Afghaanse uitdaging van de 21e eeuw

De Afghaanse uitdaging van de 21e eeuw

Marina Bakanova

Aan het begin van de 21e eeuw kwamen de VS naar Afghanistan, 20 jaar later werden zij gedwongen te vertrekken en de Afghanen stelden een nieuw concept in voor Onafhankelijkheidsdag, 19 augustus, als een dag van overwinning op de drie wereldrijken: het Britse, de USSR en de VS.

De terroristische aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten hebben geleid tot operatie Enduring Freedom in Afghanistan. De Internationale strijdmacht voor bijstand aan de veiligheid (ISAF) in Afghanistan is opgericht overeenkomstig Resolutie 1386 van de VN-Veiligheidsraad van 20 december 2001. Sinds augustus 2003 staat ISAF onder het bevel van het NAVO blok. Achtenveertig landen (voornamelijk NAVO-leden) nemen deel aan ISAF.

Tijdens de conferentie van Bonn in december 2001 heeft de internationale antiterrorismecoalitie de belangrijkste beginselen voor de wederopbouw van de Afghaanse staat vastgesteld en op basis van de coalitie de voorlopige regering van het land gevormd. In januari 2002 heeft de internationale conferentie in Tokio besloten financiële steun te verlenen voor de wederopbouw van Afghanistan en toegezegd 4,5 miljard dollar beschikbaar te stellen. In juni 2002 werd, opnieuw met de officieuze deelneming van de VS en hun bondgenoten, de Loya Jirga bijeengeroepen om Hamid Karzai tot president te kiezen en onder zijn leiding het overgangsgezag te vormen. Ten slotte werd in januari 2004 de belangrijkste stap in de politieke overgang gezet met de goedkeuring van de nieuwe Afghaanse grondwet, die de grondslag vormt voor de nieuwe staatsstructuur en waarin de democratische beginselen van het openbare leven en de rechten van de Afghaanse burgers zijn vastgelegd.

Er zij echter op gewezen dat het pro-VS-regime alleen in de hoofdstad en de grotere steden werd gehandhaafd; de rest van het gebied viel onder de Taliban (en de zogenaamde "schaduwregeringen") en was aan geheel andere regels onderworpen.

Ashraf Ghani, die in 2014 aan de macht kwam, bleek een uiterst zwakke politicus te zijn wiens bewind volledig afhankelijk was van de VS. Helaas hebben zijn masters en doctoraten in de sociaal-culturele antropologie hem weinig goeds gebracht, hoewel het andersom had moeten zijn. De terugtrekking van de Amerikaanse troepen in 2021 heeft dit zeer goed aangetoond.

Naast de Taliban zelf (verboden in de Russische Federatie) heeft de regering sinds 2016 ook te maken met de groep ISIS (verboden in de Russische Federatie), die aanvankelijk de krachten wilde bundelen, maar de verschillen in doelstellingen met de Taliban bleken te groot.

De regering van de VS en haar bondgenoten hoopten dus serieus een Europese vorm van democratie in Afghanistan tot stand te brengen. Zij hoopten ook dat de Afghaanse bevolking dit besluit zou steunen. Daarbij werd er geen rekening mee gehouden dat de Afghaanse samenleving - ongeschoold, slecht gepolitiseerd en religieus - bereid zou zijn om het nieuwe en vreemde concept van ontwikkeling te aanvaarden. Bovendien was er geen sprake van actieve promotie en propaganda van nieuwe regels en bevelen, omdat de Amerikaanse politicologen blijkbaar van mening waren dat alles de natuurlijke weg van de verspreiding van ideeën moest gaan. Misschien waren ze ook gewoon bang voor bezoeken aan door de Taliban gecontroleerde gebieden.

Tegelijkertijd hebben zowel Rusland als de buurlanden van Afghanistan heel goed begrepen dat het pro-Amerikaanse Kaboel geen echte macht heeft en dat het praktisch geen kans heeft om stand te houden als de coalitietroepen worden teruggetrokken. Niettemin hebben zij hun pogingen om tot een vergelijk te komen met beide partijen in het conflict, het officiële Kaboel en de Taliban, niet opgegeven. Zowel het Qatarese als het Moskouse model spreken voor zich. Momenteel worden de onderhandelingen voortgezet ondanks de officiële "niet-erkenning" van de door de Taliban gevormde regering. Terwijl het Westerse (Amerikaanse) formaat volledig is ingestort.

Zo kunnen de actoren in de wereld (Rusland en China) en in de regio (Pakistan, Iran, Centraal-Aziatische landen) Afghanistan momenteel meer bieden dan een militaire bezetting en een marionettenregering die hoofdzakelijk gebaseerd is op de exploitatie van de natuurlijke rijkdommen van het land of de verkoop van drugs. De belangrijkste potentiële ontwikkelingsgebieden in dit verband zijn ijzerertsafzettingen in Hajigak en cokeskolenafzettingen in het naburige Shabashak en Dar-e-Suf, de ontwikkeling van olie- en gasafzettingen in Balkh, de ontginning van zeldzame aardmetalen: Lithium, cerium, neodymium, lanthaan, zink en kwik..., er zijn goede schattingen voor trans-Afghaanse projecten voor het transport van olie, gas, elektriciteit en zelfs snel internet via de kabel. En dat is het minimum, waarvan de tenuitvoerlegging problematisch is geweest vanwege de onstabiele macht en de roofzuchtige ambities van de VS.

De eenentwintigste eeuw heeft dat laten zien:

- De bevolking van Afghanistan is niet op zoek naar manieren om Europees-Amerikaanse rechten en vrijheden te verwezenlijken, maar zij wacht op economische en politieke stabiliteit;

- De Amerikaanse theorie van "normalisatie" is in elkaar gestort;

- De externe diplomatieke krachten die met beide partijen (het officiële Kaboel en de Taliban) in dialoog zijn, hebben thans een belangrijk voordeel en de mogelijkheid om de toekomst van CA te beïnvloeden.

Waarschijnlijke scenario's voor de toekomst van Afghanistan: politieke en economische ontwikkeling met de hulp van de leidende landen in de wereld en de regio die geïnteresseerd zijn in het stabiliseren van de situatie in het land, en - geleidelijke de-islamisering van de Taliban-regering met zachte middelen en verzwakking van de invloed van radicale factoren op de Afghaanse samenleving.

Bron : https://www.geopolitica.ru/article/afganskaya-problema-xxi-veka