Het verval van het imperium

Het verval van het imperium

door Klaus Kunze

Bron: http://klauskunze.com/blog/2022/09/18/der-niedergang-des-imperiums/

Zal de neergang van de VS ons Duitsland meeslepen? Degenen die zich over deze kwestie verbazen, zouden zich vertrouwd moeten maken met de analyse van een vooraanstaand kapitalist: Ray Dalio staat 71ste op de lijst van rijkste mensen en bezit het grootste hedgefonds.

Hij twijfelt er niet aan: de VS zinkt en China stijgt:

Conceptueel voorbeeld van cyclische verandering in de wereldorde (Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, p.76)

Zijn inzichtelijke analyse heeft directe gevolgen voor de Duitse situatie en is een van de meest gelezen boeken.

Ray Dalio, World Order in Transition, Principles for Dealing with the Chanching World Order, 2021, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022.

Iedereen die het mondiale financiële kapitalisme niet goed vindt, zou zijn kaarten moeten bekijken. Dalio is een van de zeer grote spelers en kent een groot aantal bekende staatsleiders persoonlijk. Hij kijkt in vogelvlucht en heeft de economische geschiedenis van de laatste eeuwen intensief bestudeerd.

Volgens Dalio draait alles om geld, want koopkracht betekent altijd welvaart en macht tegelijk. Zijn belangrijkste hypothese: alle landen doorlopen cycli van stijging en daling en zijn in wezen onderworpen aan dezelfde "tijdloze, universele causale relaties" (Dalio p.191): Leiderschap, onderwijs, een sterke cultuur en innovatie leiden tot het hoogtepunt van de macht. Een enkeling wordt enorm rijk, wat zal leiden tot sociale spanningen. De volgende generaties doen het nog steeds goed, maar de productiviteit daalt omdat ze niet meer zo ijverig zijn als hun ouders.

    Wanneer mensen in het leidende land rijker worden, werken ze over het algemeen niet meer zo hard. Zij gunnen zichzelf meer vrije tijd, wijden zich aan de leukere, minder productieve dingen in het leven en worden in extreme gevallen decadent. Naarmate ze aan de top komen, veranderen de waarden van generatie op generatie - van degenen die moesten vechten voor rijkdom en macht tot degenen die het hebben geërfd. De nieuwe generatie is niet meer zo strijdvaardig, maar verwend door luxe en verwijfd.

    Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, p.67.

Hun verlangens en eisen groeien en worden vervuld door te lenen. De staat maakt schulden, maar geeft steeds minder uit aan investeringen en meer aan onproductieve herverdeling van de rijken naar de armen. Als oorlogen steeds hogere militaire uitgaven afdwingen, stijgt de schuld uiteindelijk tot een kritiek niveau: zij bestaat uit de belofte om ooit een monetaire schuld in te lossen en vormt een financiële zeepbel.  

    Onvermijdelijk begint het land buitensporig veel te lenen, waardoor zijn schulden aan buitenlandse geldschieters enorm toenemen. [...] Als er veel krediet wordt opgenomen, lijkt het land heel sterk, maar in werkelijkheid wordt zijn financiële kracht verzwakt omdat de macht van het land in stand wordt gehouden op krediet, hoewel dit fundamenteel niet langer gerechtvaardigd is. De geleende middelen worden gebruikt om zowel excessieve consumptie in eigen land als internationale militaire conflicten te financieren.

    Ray Dalio, World Order in Transition, Of the Rise and Fall of Nations, 2022, p.68.

Terwijl de bevolking aan het begin van elke cyclus even arm is, worden de verschillen tussen rijk en arm en de verschillende etnische en religieuze groepen steeds groter. De economie verzwakt, en geconfronteerd met de keuze tussen een nationaal faillissement en het starten van de drukpers, besluiten regeringen bijna altijd om heel veel nieuw geld te drukken. "Daardoor verliest de munt waarde en neemt de inflatie toe." (p.69 f.). De conflicten, betoogt Dalio, leiden

    aan politiek extremisme, dat zich uit in links en rechts populisme. Links wil de rijkdom herverdelen, rechts wil ervoor zorgen dat die in handen van de rijken blijft. Dit is de "antikapitalistische fase", waarin de problemen worden toegeschreven aan het kapitalisme, de kapitalisten en de elites in het algemeen.

    Ray Dalio, World Order in Transition, Of the Rise and Fall of Nations, 2022, p.70.

Wanneer beloften om te betalen niet meer kunnen worden nagekomen, eindigt de cyclus in een ineenstorting.

De onvermijdelijke ineenstorting van de munt aan het einde van de cyclus leidt tot een volledig verlies van alle monetaire activa, chaos, burgeroorlog en een nieuw begin. De getypeerde cyclus ziet er dus als volgt uit:

Ex: Ray Dalio, World Order in Transition, Of the Rise and Fall of Nations, 2022, p.73.

Dalio schat dat de VS ongeveer 70% van hun cyclus hebben doorlopen. De grens naar de fase van "burgeroorlog of revolutie, waarbij de wapens worden opgenomen, is nog niet overschreden, maar de binnenlandse conflicten zijn groot en nemen toe". (S.443).

En Duitsland?

"Omdat de aard van de mens in de loop van de tijd weinig verandert" (p.52), schrijft Dalio, "herhaalt de binnenlandse politieke cyclus van orde en chaos" (p.25) zich steeds weer op een wettige manier. Hij heeft getracht deze hypothese empirisch te bewijzen met een schat aan gegevens in 668 bladzijden. Het tijdperk van de moderne tijd begon onder meer met de uitvinding van de dubbele boekhouding en het financieel kapitalisme. Dalio's analyses lezen coherent. Wat betekenen ze voor ons?

Ex: Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, p.57.

De "welvaart en macht" van Duitsland - die Dalio vaak in één adem noemt - volgde regelmatigheden waarop hij wijst. In de 20e eeuw, na het verliezen van oorlogen aan het einde van een schuldencyclus, waren er twee nieuwe beginpunten in het begrotingsbeleid. De bepalende factoren voor onze heropleving na 1945 zijn exemplarisch voor Dalio's hypothese. Wij zitten, net als de VS, op de dalende tak van onze cyclus. Dergelijke cycli duren volgens Dalio meestal zo'n 100 jaar. Het einde van de bestaande omstandigheden nadert met rasse schreden.

De VS daalt. En wij, als hun satellieten? Het einde zal des te eerder komen naarmate onze regeringen de factoren van verval versnellen.

Het uitzitten van problemen door Kohl en Merkel en het getreuzel van Scholz hebben de plaats ingenomen van leiderschap. Inventiviteit wordt steeds minder beloond. Interdisciplinair onderwijs is vervangen door een systeem dat topprestaties saboteert, historisch onderwijs tot nul reduceert, indoctrinatie afdwingt zoals door gendering en vaak alleen pretendeert een meer algemene opleiding te bieden door middel van waardeloze graden. Wat een middelbare scholier vandaag weet, wist een middelbare scholier 40 jaar geleden al. Onafhankelijk denken en kritische vragen worden onderdrukt in plaats van aangemoedigd door ideologisch toezicht.

De "sterke cultuur", een van de opwaartse kenmerken van een land waarop Dalio de nadruk legde, is vervangen door een belachelijk samenraapsel van modieuze snuisterijen. Het culturele vacuüm wordt overspoeld door gebruiken en tradities van vreemde volkeren die onverenigbaar zijn met onze cultuur.

Typisch voor fasen van verval is onze staatsschuld, die opnieuw enorm stijgt en die niemand kan afbetalen. In het Corona-tijdperk bracht het verminderen van de productiviteit door middel van verboden, terwijl tegelijkertijd miljarden werden uitgedeeld aan degenen die buiten hun schuld behoeftig zijn geworden en exorbitante hoeveelheden nieuwe schulden werden aangegaan, ons dichter bij de ineenstorting. Onze economische oorlog tegen Rusland, gecombineerd met wapenuitgaven, dreigt onze reële economie opnieuw failliet te laten gaan en grote groepen mensen op de armoedegrens te zetten. Om de dreiging van sociale onrust te voorkomen, worden nieuwe niet-terugvorderbare geldvoorraden geproduceerd. Tegenover de nominale geldhoeveelheid staat geen voldoende hoeveelheid reële goederen en diensten die ermee kunnen worden gekocht. Geld wordt steeds minder waard.

De interne verdelingsconflicten rond de reeds bestaande breuklijnen van onze verdeelde samenleving vergroten het ideologische conflictpotentieel. Mentaal is de burgeroorlog al in volle gang. De restanten van de naoorlogse generatie houden nog steeds vast aan restanten van prestatiegerichtheid en onze traditionele waarden. Tegen de tijd dat ze zijn uitgestorven, zal het aandeel van de niet-Duitse bevolking en dus het aandeel van mensen die geen van de kenmerken hebben die tot een heropleving leiden, de overhand krijgen. Kortom: de hele zaak zal in het gezicht van onze kinderen ontploffen.

Geschiedenisfilosofie of op gegevens gebaseerde analyse?

De analyse van Dalio verschilt van geschiedenisfilosofieën als die van Marx door de op gegevens gebaseerde aanpak. Hij doet geen beloftes, maar zoekt naar blijvende regelmatigheden, zoekt naar wat altijd waar is. Dit is een conservatief basisstandpunt. Met een helder oog doorziet hij ook sociologische regelmatigheden:

    Evenzo heb ik erkend dat sinds iedereen en in alle landen die mensen rijkdom bezitten die de middelen bezitten om die rijkdom te produceren. Om hun rijkdom te behouden of te vergroten, werken ze samen en hebben ze een symbiotische relatie met degenen die de politieke macht hebben om regels te maken en te handhaven. Ik realiseerde me dat dit zich in alle landen en tijden op dezelfde manier had afgespeeld. [...] In de loop der tijd en in alle landen toont de geschiedenis aan dat er een symbiotische relatie bestaat tussen de rijken en de politiek invloedrijke personen en dat hun onderlinge afspraken de heersende orde bepalen.

    Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, pp.39, 111.

Als we de nieuwe symbiose tussen het internationale financiële kapitalisme en onze "progressieve" links-alternatieve regeringsvertegenwoordigers als voorbeeld nemen, wordt dit in de VS sinds kort "waakkapitalisme" genoemd. Het culmineerde in de emancipatiebeweging van seksuele en raciale minderheden en sloopt alle bastions van de conventionele normaliteit. Voor de hoofdkantoren van grote bedrijven wapperen regenboogvlaggen. In "Public Enemy Liberalism" (2022) heb ik gedetailleerd uiteengezet waarom dit in beider belang lijkt te zijn.

Vanuit links perspectief is de belangrijkste kritiek op het financieel kapitalisme het gebrek aan rechtvaardigheid bij de verdeling van goederen, vanuit rechts perspectief de ontbinding en vernietiging van de gegroeide volkeren en de financiële erfenis en gelijkschakeling van staten. Rechtse en linkse tegenstanders zijn het er daarentegen over eens dat de grenzen van de wereldwijde groei zijn bereikt en dat elke verdere groei onze natuurlijke levensfundamenten zal vernietigen. Groei is echter een inherente voorwaarde voor het bestaan van financieel kapitalisme.

Dalio is niet bijzonder geïnteresseerd in volkeren en culturen. Het zijn geen berekende variabelen in zijn analytische modellen, die vragen naar causale verbanden zoals tussen groei van de geldhoeveelheid en schuld, macht en achteruitgang. Het is hem echter ook duidelijk dat niet elk volk even goed in staat is om "op te staan":

    Alle mensen komen ter wereld met een genetische opmaak die tot op zekere hoogte hun gedrag beïnvloedt. Het is dus logisch dat de genetische samenstelling van de bevolking van een land van invloed is op hoe dat land zich ontwikkelt.

    Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, p.93.

Niet iedereen mag iedereen, wat leidt tot conflicten langs bepaalde breuklijnen:

    Met wie of wat mensen zich het meest verbonden voelen, zich het vaakst omringen en het meest gemeen hebben, bepaalt tot welke klasse(n) zij behoren. En hun klasse bepaalt wie hun vrienden en bondgenoten zijn, en wie hun vijanden. De meest voorkomende gezaghebbende klassen zijn rijk en arm en rechts (dat wil zeggen kapitalistisch) en links (socialistisch). Er zijn veel andere belangrijke verschillen, zoals etniciteit, religie, geslacht, levensstijl (liberaal of conservatief) en woonplaats (stedelijk, voorstedelijk of landelijk). In het algemeen kunnen mensen in deze klassen worden ingedeeld, en in goede tijden in het begin van een cyclus is er harmonie tussen deze klassen. Als het slecht gaat, komen er steeds meer conflicten.

    Ray Dalio, World Order in Transition, Of the Rise and Fall of Nations, 2022, p.124.

Te veel intraculturele verschillen binnen een land zijn vatbaar voor conflicten en kunnen het verval versnellen:

    Elke samenleving ontwikkelt een cultuur op basis van hoe zij gelooft dat de werkelijkheid werkt, en elke cultuur geeft principes om mensen te leiden in de omgang met de werkelijkheid - en vooral in de omgang met elkaar. [...] Als waarden steeds meer uiteenlopen, vooral in tijden van economische crisis, leidt dat meestal tot perioden van grotere conflicten. [...]

    Zij demoniseren vaak de leden van andere stammen in plaats van te beseffen dat zij, net als zijzelf, alleen maar doen wat in hun eigen belang is, zoals zij dat het beste begrijpen.

    Ray Dalio, World Order in Transition, Of the Rise and Fall of Nations, 2022, pp.99, 101.

Probleem erkend

Binnen elke cyclus doen zich volgens Dalio kort voor de ineenstorting conflicten voor. Deze zijn ogenschijnlijk ideologisch of religieus van aard. Uiteindelijk classificeert hij ze echter als verdelingsstrijd. Hoe groter een staat de kloof tussen arm en rijk laat worden, hoe gevaarlijker het wordt. Dalio erkent het systeembedreigende potentieel in de kritiek van links op rechtvaardigheid in het kapitalisme.

    Naar mijn mening is de grootste uitdaging voor de politiek het opzetten van een kapitalistisch economisch systeem dat de productiviteit en de levensstandaard verhoogt zonder de ongelijkheid en instabiliteit te vergroten.

    Ray Dalio, World Order in Transition, On the Rise and Fall of Nations, 2022, p.128.

Helaas vertelt hij ons niet hoe zo'n systeem eruit moet zien, want niemand schijnt het nog te weten. Er zit een blinde vlek in de systeemlogica van het economisch liberalisme. Het is uitsluitend gebaseerd op methodologisch individualisme. Iedereen is naast zichzelf, en als iedereen zijn particuliere belangen op een zuiver egoïstische manier nastreeft, zou dat de welvaart van allen het beste dienen. Helaas gelooft bijna niemand nog in deze 19e eeuwse legende, ook Dalio niet. Hij ziet de groeiende kloof tussen arm en rijk als het onvermijdelijke gevolg van welvaart op het hoogtepunt van een cyclus, en als die onvermijdelijk terugkeert, kan die niet worden veranderd.

Net als Friedrich von Hayek voor hem, denkt Dalio fundamenteel in termen van het individu. Daarom zijn collectivistische systemen voor hem een crisisindicator voor de periode van innerlijk conflict in fasen van verval. Bij het individualisme daarentegen staat "het welzijn van het individu boven alles" (p.258). Dalio vermeldt niet dat men dit uitgangspunt kan delen, maar tegelijkertijd in het welzijn van een gemeenschap van personen (familie, stam, volk) een basisvoorwaarde ziet voor het welzijn van het individu.

Hayek: liberale apostel van het zuivere individualisme

Het andere uiterste, het collectivisme, is filosofisch gebaseerd op holisme. Voor hem is het collectieve geheel dus een soort apart, verenigd "wezen" waar de individuele personen als delen in moeten passen.

    "De inspanning, vanuit liberaal-westers oogpunt, om de dreiging van het communisme op één hoop te gooien met het onlangs verslagen fascisme of nationaal socialisme gaf het evangelie van het methodologisch individualisme extra ideologisch elan en zorgde voor een snelle verspreiding ervan. Als evangelisten van de liberale waarden van het belegerde Westen verwierven Hayek en Popper hun faam."

Panajotis Kondylis, Das Politische und der Mensch, Deel 1, Grundzüge der Sozialontologie (1999), p.141.

De gemeenschap: de blinde vlek

Het "neoliberale denkschema" van Röpke en Hayek leed echter aan een denkfout:

    "Het bevestigde het economisch liberalisme en verwierp de gevolgen ervan, het verdedigde de liberale premissen en bestreed de massademocratische herinterpretatie en verdere ontwikkeling ervan. Maar atomisering van de samenleving, eudaemonische berekening en ontbinding van tradities en substantiële voorwaarden in het waardepluralisme vormen de noodzakelijke gevolgen van economisch liberalisme op hightech basis."[1]

    Panajotis Kondylis, Das Politische und der Mensch, Deel 1, Grundzüge der Sozialontologie (1999), p.141.

Het liberalisme is blind voor deze gevolgen, het financieel kapitalisme heeft geen oog. Hayek had het verwaarloosd en Dalio volhardt in deze gedachtegang. Hayek beschreef solidariteit en altruïsme als atavistische instincten die vandaag de dag anachronistisch zijn geworden.[2] Een mens alleen, schreef Konrad Lorenz, is daarentegen in zekere zin helemaal geen mens:

     "Alleen als lid van een spirituele groep kan hij volledig mens zijn. Spiritueel leven is fundamenteel bovenindividueel leven; wij noemen de individuele concrete verwezenlijking van spirituele gemeenschappelijkheid cultuur."

    Konrad Lorenz, Die acht Todsünden der zivilisierten Menschheit, 1973, 9e ed. 1978, p.66.

De gedragswetenschapper had jaren geleden al vooruitziend geformuleerd:

    "We moeten leren om inzichtelijke menselijkheid ten opzichte van het individu te combineren met aandacht voor wat de menselijke gemeenschap nodig heeft. Het individu dat getroffen is door het falen van bepaalde sociale gedragingen en het gelijktijdig falen van het vermogen tot de gevoelens die daarmee gepaard gaan, is inderdaad een arme zieke die ons volledige mededogen verdient. Maar het falen zelf is het kwaad bij uitstek.[3]

    Konrad Lorenz, Die acht Todsünde der zivilisierten Menschheit, 1973, 9e ed. 1978, p.66.

Dalio is een expert op het gebied van welvaart. Wat heeft de gemeenschap nodig? Koopkracht, natuurlijk. Was er nog iets anders? Binnen zijn gedachtekosmos komen supra-individuele gemeenschappen niet voor. Hij belichaamt de extreme positie van het individualisme tegenover de extreme positie van het collectivisme. In zijn benadering ziet hij het probleem van "het opzetten van een kapitalistisch economisch systeem dat de productiviteit en de levensstandaard verhoogt zonder de ongelijkheid en instabiliteit te vergroten". Dat hij daar geen oplossing voor kon vinden is binnen de liberale ideologie vanzelfsprekend.

En als Dalio vindt dat het niet goed gaat met een land of dat het land achteruitgaat? Zijn radicaal individualistische advies luidt: dan kunt u van woonplaats veranderen: Ubi bene, ibi patria.

Lees hier meer over financieel kapitalisme:

[1] Panajotis Kondylis (1999), p.142. Klaus Kunze, Staatsfeind Liberalismus, 2022, p.116.

[2) Alain de Benoist, Tegen het liberalisme (2021), p.243.

[3] Konrad Lorenz (1973 / 91978), p.66.