In het boek “Afrikaanse Geschiedenis van Afrika”: De echo van Frobenius en Davidson

In het boek “Afrikaanse Geschiedenis van Afrika”: De echo van Frobenius en Davidson

BBC-journalist Zeinab Badawi uit Soedan verbreedt het perspectief op een ondergewaardeerd continent

Door Carlo Romano

Bron: https://www.barbadillo.it/117744-nella-storia-africana-dellafrica-leco-di-frobenius-e-davidson/

De Afrikaanse Beschaving (Italiaanse uitgave bij Einaudi, 1971)

In een boek dat sinds het eind van de jaren zestig een referentiepunt is gebleven voor Italiaanse lezers, formuleerde de historicus, reporter en – onder andere – verbindingsfunctionaris tussen geallieerde troepen en het verzet in Ligurië, Basil Davidson, de volgende intentieverklaring:

"Een samenvatting bieden van wat vandaag bekend is over ideeën en sociale systemen, religies, morele waarden, magische overtuigingen, kunst en metafysica van een reeks Afrikaanse volkeren, met name in tropisch Afrika. Vervolgens de manieren onderzoeken waarop deze aspecten zich hebben ontwikkeld en veranderd van het verre verleden tot nu. Ten slotte deze aspecten van de Afrikaanse beschaving plaatsen in hun huidige perspectief als samenhangende onderdelen van een vitaal geheel".

Met De Afrikaanse Beschaving (Einaudi, 1971) en een uitgebreide populariserende studie, die hij combineerde met een reeks documentaires, bereikte Davidson dit doel volledig. Door de jaren heen is het boek – dat overigens niet strikt academisch is, hoewel het aan talrijke universiteiten werd gebruikt – niet door veel andere studies bijgestaan. Er was eerder in 1997 een bijgewerkte editie van De Afrikaanse Beschaving.

Voor dit werk kon men verwijzen naar Geschiedenis van de Afrikaanse Beschaving (Italiaanse edities: Einaudi, 1950 en Adelphi, 2013) van Leo Frobenius, een etnoloog, oprichter van verschillende instituten, die correspondeerde met Ezra Pound over economische kwesties en in 1910 het prachtige compendium van Afrikaanse legendes De Zwarte Decamerone (Rizzoli, 1971) publiceerde. 

Dit boek beïnvloedde het concept van Négritude, van Aimé Césaire tot Léopold Sédar Senghor, die vonden dat Frobenius "Afrika zijn waardigheid en identiteit had teruggegeven". De uitspraak "elke keer dat in Afrika een oude sterft, gaat er een hele bibliotheek verloren," lijkt perfect de inhoud van De Zwarte Decamerone samen te vatten.

Boeken zoals die van Frobenius en Davidson hebben de schadelijke mythe van de "wilde neger" ontkracht, waarbij Afrikaanse tradities en kunst als louter exotisch, hoogstens decoratief, werden beschouwd. Toch ontbraken er ook niet boeken en pamfletten die – te beginnen met Malcolm X – het idee van Afrikaanse beschaving politiek uitbuitten en daarbij een vooroordeel even sterk maar tegengesteld aan het kolonialistische naar voren brachten, door uit trots vermeende superioriteiten te claimen.

In dit verband denkt men aan het boek van een classicus van de Cornell University, Martin Bernal, waarvan de publicatie discussies uitlokte, hoewel men vaak niet verder ging dan de provocerende titel: Zwart Athena (Pratiche Editrice, 1992). Bernal onderscheidde twee historiografische modellen: het "antieke," ontwikkeld door de Grieken zelf, en het "arische," doordrongen van romantiek en beïnvloed door externe en ideologische elementen zoals racisme. Bernal ging zelfs zo ver te beweren dat ook Indo-Europese talen een Afrikaanse oorsprong hebben.

Zijn stellingen werden betwist door verschillende "classici," vooral in de gezamenlijke bundel Black Athena Revisited (1996).

Met Afrikaanse Geschiedenis van Afrika van de Soedanese journalist Zeinab Badawi – afgestudeerd aan Oxford, voormalig voorzitter van de Royal African Society en medewerker van de BBC, waar zij The History of Africa presenteerde, een documentairereeks gebaseerd op UNESCO-rapporten en de daaruit voortvloeiende Algemene Geschiedenis van Afrika – hebben we vandaag een uitstekend populair-wetenschappelijk werk. Dit boek integreert de ervaring die de auteur heeft opgedaan met zowel Afrikaanse geleerden als de bewaarders van de orale traditie.

De geschiedenis van Afrika is de geschiedenis van de oorsprong van de menselijke beschaving. Toch wordt er weinig gesproken over de oude en moderne geschiedenis ervan, die verstikt wordt door westerse verslagen over armoede, slavernij en kolonialisme. Daardoor blijven fascinerende verhalen over krijgerkoninginnen, machtige beschavingen, prachtige gebouwen en levendige markten onopgemerkt, terwijl Afrika veel meer is dan wij denken.