50 jaar na Bloody Sunday: welke lessen voor Frankrijk?

50 jaar na Bloody Sunday: welke lessen voor Frankrijk?

Pierre Marcellesi 

Bron: https://www.bvoltaire.fr/les-50-ans-du-bloody-sunday-quels-enseignements-pour-la-france/?utm_source=La+Gazette+de+Boulevard+Voltaire&utm_campaign=cd007b169b-MAILCHIMP_NL&utm_medium=email&utm_term=0_71d6b02183-cd007b169b-30452049&mc_cid=cd007b169b&mc_eid=074c87098e

Vijftig jaar geleden. Op zondag 30 januari 1972 vond in Derry, in het kader van de strijd voor gelijke rechten in Noord-Ierland, een vreedzame protestmars plaats tegen het interneringsbeleid van de Britse regering. Bij het vallen van de avond raakten 15.000 demonstranten slaags met soldaten van het Parachuteregiment die het vuur openden op de menigte, waarbij 14 doden en 17 gewonden vielen. In een onmiddellijke reactie sloten jongeren uit Bogside, een katholiek minderheidsgebied, zich aan bij de IRA, die tot dan toe zeer zwak was geweest in Ulster.

Pas op Paasvrijdag 1998 werd het befaamde "Goede-Vrijdagakkoord" tussen de verschillende gemeenschappen in Noord-Ierland ondertekend: elke gemeenschap kreeg haar legitimiteit erkend, haar bestaan beschermd en haar recht om deel te nemen aan het beheer van overheidsaangelegenheden geïnstitutionaliseerd. Bovendien zou een nieuwe meerderheid voor eenwording mogelijk worden gemaakt.

Nu de gevolgen van Brexit de burgervrede in Ulster opnieuw lijken te bedreigen, moeten we eens kijken naar de historische oorzaken van dergelijke spanningen in het noorden van het land en zien welke lessen daaruit kunnen worden getrokken voor Frankrijk.

De landing van Hendrik II in Ierland op 17 oktober 1171 en de onderwerping van de koningskinderen die voordien het gebied hadden gedeeld, vormden duidelijk het beginpunt van de conflicten. Bij het Verdrag van Windsor in 1175 erkende de hoge koning van Ierland, Rory O'Connor, de suzereiniteit van de Plantagenets over het hele eiland. In 1557, onder Mary Tudor, werden de districten Leix en Offaly binnengevallen, geconfisqueerd en "beplant" met Engelse kolonisten die land wilden innemen. Een project dat Elizabeth I voortzette. Het was vooral in Ulster dat het "plantage"-beleid zich concentreerde; het ging om Engelsen uit Yorkshire en vooral om Schotten uit het laagland, van presbyteriaans, onafhankelijk, baptistisch, quaker- en weldra methodistisch geloof (vanaf de 18e eeuw). Deze andersdenkenden, of "non-conformisten", die vroeger door de Anglicanen werden vervolgd, introduceerden een boerenstand, een proletariaat en een bourgeoisie. In 1650 waren er meer dan 100.000 kolonisten. Binnen één generatie, zo vertelt Pierre Joannon ons in zijn Geschiedenis van Ierland, werden de graafschappen Antrim en Down radicaal veranderd.

In tegenstelling tot het zuiden maakte het noorden een ongekende economische sprong voorwaarts mee met de vlasindustrie en de eerste scheepswerven in Belfast, die al in 1791 verschenen en het "Ierse Glasgow" werden genoemd.

In hetzelfde jaar werd de Society of the United Irishmen of Belfast opgericht ter bevordering van interreligieuze broederschap met het oog op een volledige hervorming van de wetgevende macht en uiteindelijke bevrijding van de Engelsen. Hoewel de Ulster Presbyterians zich ooit dicht bij de katholieken hadden gevoeld, zou de kloof tussen de twee noordelijke gemeenschappen in de loop van de 19e eeuw groter worden. Volgens Joannon "hebben religieuze afkeer, economische belangen, politieke voorrechten en extreme concurrentie op de arbeidsmarkt samen de gesmede unie verbroken". In Noord-Ierland waren de katholieken in de minderheid en spontaan geconcentreerd in de drie westelijke graafschappen Londonderry, Tyrone en Fermanagh. De spanningen die zouden komen, waren onvermijdelijk; en het land is er vandaag nog niet helemaal uit.

De les die uit dit alles kan worden getrokken is dat het beleid om een exogeen, rond een godsdienst gegroepeerd volk op een bepaald grondgebied te "planten", op min of meer lange termijn, een voedingsbodem voor burgeroorlog kan vormen; Ierland is daarvan een perfect voorbeeld. Hoe zit het dan met de Franse buitenwijken over een eeuw? Zullen de oorspronkelijke achtergebleven bevolkingsgroepen een Bloody Sunday moeten ondergaan van de nieuwe meerderheid?