Oswald Spengler en wedergeboorte

Oswald Spengler en wedergeboorte

Constantin von Hoffmeister

Bron: https://eurosiberia.substack.com

Het nauwgezette onderzoek van culturen door Oswald Spengler is bijna pathologisch. Hij snijdt het lijk van een cultuur open en ontleedt het met zoveel precisie dat hij altijd de doodsoorzaak vindt die diep in de complexe ingewanden verborgen ligt. De gebruikelijke boosdoener is decadentie en de daarmee gepaard gaande inertie en stagnatie, die alle organismen gemeen hebben die over hun hoogtepunt heen zijn en dus te lang blijven.

In tegenstelling tot wat veel, zo niet de meeste mensen denken, is Spengler geen onheilsprofeet. Hij beschrijft de opkomst en ondergang van culturen alsof het levende en ademende wezens zijn, die geboren worden, oud worden en uiteindelijk sterven. De doodsoorzaak is bijna altijd dezelfde - de cultuur wordt lui en ongeïnteresseerd. Ze kan alleen nog passies koesteren voor de minderwaardige dingen in het leven: seks, geweld en het met plezier kijken naar de gebeurtenissen die zich voordoen of de gechoreografeerde shows. Zo wordt de cultuur primitief en monotoon. Ze verandert in een beschaving (aka maatschappij van het spektakel), namelijk de mechanische herhaling van verouderde tradities, ontdaan van alle leven en verstoken van elke vernieuwende neiging.

Spengler in de Onderwereld: Charon staat stokstijf voor hem, een roeispaan rechtop in zijn linkerhand en zijn rechterhand uitgestrekt, ogenschijnlijk wachtend op Spengler om er het benodigde geld in te stoppen. Maar helaas, Spengler heeft geen geld omdat niemand eraan gedacht heeft een muntstuk in de mond van zijn lijk te stoppen. Nu zal hij honderd jaar doelloos langs de oever van Acheron moeten lopen, eindeloos denkend aan Nietzsche's concept van de Eeuwige Wederkeer, met de schaduwen links en rechts van hem die voortdurend aan zijn hemdsmouwen rukken en hem smeken hen eraan te herinneren waarom ze na de dood van elk van hun incarnaties zonder geld op de oever van Acheron belanden. Spengler antwoordt geduldig: "Dat is omdat jullie gestorven zijn in een beschaving, niet in een cultuur. In een cultuur zijn mensen spiritueel en geloven ze, dus stoppen familieleden een muntje in de mond van het dode familielid. In een beschaving zijn mensen rationeel en geloven ze niet, dus zien familieleden het nut er niet van in om een muntje in de mond van het dode familielid te stoppen."

Als een beschaving eenmaal echt gestorven is, zal er een nieuwe cultuur uit haar as groeien. De natuur verafschuwt een vacuüm, en volgens de Newtoniaanse natuurkunde gaat energie nooit verloren, maar is deze altijd constant. Zo bevestigt Spengler de eindeloze cyclus van wedergeboorten waarin de Hindoes al duizenden jaren geloven. Zoals de ziel in een levend wezen van het ene fysieke vat naar het andere zwerft, zo kunnen de overblijfselen van de ene beschaving worden meegenomen naar de nieuwe cultuur en daarin worden opgenomen - zoals de Griekse Zeus verandert in de Romeinse Jupiter.