Wij en de Perzen

Wij en de Perzen

Andrea Marcigliano
 
Bron: https://electomagazine.it/noi-e-i-persiani/

Iran. Iran... het is tegenwoordig makkelijk om Iran te zeggen. Op ieders lippen, af en aan geciteerd. Maar hoeveel mensen weten echt, zelfs onder deskundigen, wat Iran is? En hoeveel zijn eeuwenoude geschiedenis heeft bijgedragen aan onze beschaving? Aan de westerse beschaving, bedoel ik. De beschaving die we gewoonlijk beginnen met Griekenland. En waar de Iraniërs, in de gedaante van de Perzen, slechts marginaal voorkomen in ons wetenschappelijke verhaal. Meestal voorgesteld als vijanden. Als buitenaardse wezens.

Een van de mystificaties van de geschiedenis die vooral de laatste tijd door ons... westerlingen wordt bedreven.

Ik herinner me een roman van Gore Vidal, een excentrieke en briljante Amerikaanse schrijver van Venetiaanse afkomst. Schepping'. Hij onthulde me voor het eerst dat de Perzen niet de 'barbaren' waren die bij Thermopylae werden tegengehouden door de dappere Leonidas en zijn driehonderd krijgers. Ze waren een zeer oude beschaving. En in veel opzichten een van onze matrices.

Het Athene van Pericles. Het genie van Ictinos en Phidias. Maar het kwam na het Achaemenidische Persepolis. Wiens gebouwen en tempels het imiteerde. Maar met marmer. Niet hout en stucwerk zoals in de hoofdstad van het Perzische rijk.

En Democritus, de filosoof die wij beschouwen als de eerste theoreticus van het atomisme, kwam uit Abdera. Maar net als zijn meester Leucippus schijnt hij ver gereisd te hebben. Misschien wel tot in India.

Waarschijnlijker naar Perzië. Waar hij in aanraking was gekomen met de ideeën van Gosala, een leerling van Mahavira de Jiaina (beeld), bijgenaamd 'de atoometer'. Eeuwenlang was het Perzische Rijk de schakel tussen de Griekse beschaving en het Oosten. Een keten van overdracht van ideeën, filosofieën, artistieke en culturele modellen.

Perzië werd door de Grieken niet als vreemd beschouwd. Integendeel, het was hun buurland. Met wie men het kon verwarren, zeker. Maar het was niettemin een bron van voortdurende uitwisseling op alle gebieden.

Slechts vier herinneringen, fragmenten, willekeurig bij elkaar gegooid. Om te zeggen dat Iran niet iets ver wegs en buitenlands is, en dat ook nooit geweest is. Doorheen zijn complexe geschiedenis. Vol tegenstrijdigheden.

Het is een ander gezicht van onze eigen beschaving.

Lees Rumi. En u zult buitengewone artistieke en spirituele overeenkomsten vinden met Dante en Cavalcanti. Die hem ook niet kenden. Maar de culturele, spirituele sfeer was vergelijkbaar. Zo niet identiek.

Lees Nezami. Firdusi de hemelse. Lees Shah Nameh, het Boek der Koningen. En daar vindt u Alexander de Grote, getransformeerd in een mythisch figuur. Van het Iraanse épos.

En dan stopt u bij het verwrongen beeld dat de media ons voorschotelen. En dat in zekere zin kan worden samengevat in de film 'The 300' van Snyder. Gebaseerd op de graphic novel van dat genie Frank Miller.

De Perzen als de absolute vijand. Barbaren, corrupt, despotisch.

Het gruwelijke Oosten tegen onze democratische beschaving.

Zo was het niet. Zo was het nooit. En zo is het nu ook niet.