Mars en Venus, de twee polen van de Europese wereld. Interview met Clotilde Venner

Mars en Venus, de twee polen van de Europese wereld

Interview met Clotilde Venner

Robert Steuckers: Dominique Venner verwierf een reputatie als schrijver en meditatief historicus, om zijn eigen uitdrukking te gebruiken, gefascineerd door oorlog, politieke strijd en jacht. Hoe definieerde hij dit alles? En wat brengen oorlog, jacht en politieke strijd volgens hem de uitzonderlijke mens? Welke diepgang geven deze fenomenen hem?

Clotilde Venner: Dominique heeft inderdaad oorlog meegemaakt tijdens de Algerijnse oorlog, en hij vertelt het heel goed in Le Cœur Rebelle. Zoals ik vaak zeg, heeft Dominique drie levens gehad die in zekere zin allemaal in het teken van de strijd stonden: de militaire en politieke strijd in zijn eerste leven, en de wapenwereld en de jacht in zijn tweede leven. Nadat hij zich terugtrok uit de politiek, wijdde hij zich aan het schrijven van boeken over de ontwikkeling van wapens, en hij schreef ook voor een aantal jachttijdschriften. Zijn derde leven was gewijd aan zijn werk als historicus. Hij publiceerde werken als Baltikum, les Blancs et les Rouges, Le Blanc Soleil des vaincus, Le Siècle de 14. Oorlog en politieke strijd zijn alomtegenwoordig in zijn werk als historicus.

Er kan gezegd worden dat hij in zijn jeugd zeker een bijna romantische fascinatie voelde voor oorlog, voor avontuur, voor het intense leven dat het met zich meebrengt. Maar na de ervaring van de Algerijnse oorlog veranderde zijn gemoedstoestand grondig. Hij kon niet hard genoeg spreken over de officieren van het Franse leger, en hij verguisde hun lafheid en politieke conformisme. Om terug te komen op de oorlogskwestie: het was een onderwerp waar hij vaak op terugkwam, maar op een bijna metafysisch niveau. Dominique was geen woedende oorlogsvoerder, en Le Siècle de 14 bevat enkele aangrijpende pagina's over de slachtingen tijdens de Grote Oorlog. Hij begreep de pacifistische beweging die volgde op de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog heel goed. Hij vertelde me echter dat één van de oorzaken van de Europese decadentie (het verdwijnen van mannelijkheid, wijdverspreide lafheid en hedonisme) was dat de horizon van oorlog was verdwenen.  In Le Choc de l'histoire, een boek met interviews dat we samen hebben gemaakt, schrijft hij: "Ik had ook het gevoel dat oorlog een kalmerend effect had op geest en lichaam":

"Ik voelde ook dat het stimulerend is voor een natie om aan haar grenzen de uitdaging van een "Tartarenwoestijn" te houden om zichzelf alert en in vorm te houden "als een daas aan de kant van Rome" zoals Scipio over Carthago zei".

Dominique wilde geen oorlog, maar hij vond het noodzakelijk om zich op oorlog voor te bereiden zoals de Romeinen voorstonden, "Si vis pacem, para bellum" om voor de hand liggende veiligheidsredenen, maar ook om morele en psychologische redenen. Het is in de strijd en de voorbereiding op de strijd dat de mens zichzelf overtreft en groeit. Als een volk in oorlog is of zich op oorlog voorbereidt, beschermt het zichzelf tegen een vorm van decadentie. In samenlevingen in vrede kunnen debatten over transgenderisme plaatsvinden. Dit zijn decadente luxe die naties waarvan de vitale belangen bedreigd worden zich niet kunnen veroorloven.

In Le choc de l'histoire noemt hij een andere manier om de krijgersgeest te cultiveren, namelijk het beoefenen van risicovolle sporten zoals bergbeklimmen, parachutespringen, diepzeeduiken en jagen; deze sportdisciplines helpen om kwaliteiten van moed te ontwikkelen die in tijden van vrede niet worden aangemoedigd: "De behoefte aan verandering van omgeving en het verlangen naar de open zee zijn des te dwingender nu we in een hypergereguleerde, gecontroleerde en veilige wereld leven (...) Misschien moeten we onszelf ook bewijzen dat we misschien iets anders zijn dan een goede dokter, een gelukkige manager, een succesvolle handelaar of een student met een mooie toekomst....". Kortom, u voelt de behoefte om uw ware maat te nemen, om in het reine te komen met uw eigen karkas, om het aan andere tests te onderwerpen dan die van zakenlunches en etentjes.

RS: Ondanks het viriele imago dat aan zijn werk kleeft, neemt vrouwelijkheid een belangrijke plaats in Dominique Venners verbeelding in: wat kunt u ons vertellen over de rol van de vrouw? Welke plaats gaf hij aan vrouwelijkheid?

CV: Dominique was een leerling van Heraclitus, voor wie harmonie voortkomt uit tegenstellingen, d.w.z. het mannelijke en het vrouwelijke. "Kunnen we in het grote mysterie van het leven de verdeling in twee seksen negeren? Dit geldt net zo goed voor de bloei van de plantenwereld als voor de bloei van de dierenwereld, waar de mens uit voortkomt. Dit is wat de Theogonie van Hesiod lang geleden zei, en wat Heraclitus in zijn principes stelde: "De natuur houdt van tegenstellingen. Het is met hen en niet met gelijken dat zij harmonie voortbrengt" (De schok van de geschiedenis).

Het zou een vergissing zijn om zijn denken te associëren met dat van de masculinisten. Dat zou een vergissing zijn. Om een grafisch antwoord te geven: Mars en Venus zijn even belangrijk in verschillende registers. Er is niet één god die superieur is aan de andere, of met andere woorden, mannelijke waarden zijn niet superieur of belangrijker dan vrouwelijke waarden. Een gemeenschap die uitsluitend door mannelijke waarden wordt gedomineerd, zinkt weg in wreedheid en barbaarsheid, en een samenleving die uitsluitend door vrouwelijke waarden wordt gedomineerd, desintegreert in een algemene zwakte die tot zelfvernietiging kan leiden.

Dit is wat we zien in de huidige samenlevingen, die gedomineerd worden door "zorg, medeleven en begrip". Dominique merkt opnieuw op in Le Choc de l'histoire:

 "Het leven in de maatschappij is gebaseerd op de polariteit van het mannelijke en het vrouwelijke. Terwijl het vechtgedeelte meer mannelijk is, is een essentieel onderdeel van het overleven, het voortbestaan en de harmonie van de groep vrouwelijk. Terwijl de mannen vechten, werken en beschermen, onderhouden de vrouwen, brengen ze over, bouwen ze opnieuw op en sussen ze".

Het is belangrijk om op te merken dat Dominique tegen het einde van zijn leven zijn aandacht richtte op de rol van vrouwen. Hij wijdde veel hoofdstukken aan uitzonderlijke vrouwen in Histoire et Traditions des Européens en schilderde prachtige portretten van Yolande d'Aragon en Charlotte Corday. In La Nouvelle Revue d'histoire, het historische tijdschrift dat hij redigeerde, stonden regelmatig portretten van grote vrouwelijke figuren. Men kan zich afvragen wat deze late interesse verklaart. Het antwoord is eenvoudig: het zijn vrouwen die doorgeven en onderwijzen. Zij spelen een belangrijke rol in het doorgeven van een herinnering en een identiteit. Zonder hen kan er geen levende traditie zijn. Het is in de gebaren van het dagelijks leven dat deze herinnering belichaamd wordt. De geschiedenis van de diaspora toont duidelijk de rol van vrouwen in de overdracht van religie en geloof. Door het voedsel dat ze bereiden, door de herinneringen die ze doorgeven, door een bepaalde manier van gedragen, brengen ze een hele identiteit over. De gewoonten van het dagelijks leven zijn veel krachtiger dan welke ideologische retoriek dan ook. Tradities worden doorgegeven door voorbeelden.

In Le choc de l'histoire bespreekt hij ook de moed van vrouwen in de oorlog. Hij illustreert dit met een portret van Scarlett en Melanie, de twee vrouwelijke heldinnen in Gone with the Wind. 

In Le Samouraï d'Occident (De Samoerai van het Westen) schildert hij een prachtig portret van een jonge Duitse journaliste die het Berlijn van 1945 overleefde en een dagboek bijhield dat in 2003 werd gepubliceerd onder de titel Une femme à Berlin (Een vrouw in Berlijn). Door het oproepen van deze denkbeeldige of echte vrouwenfiguren laat Dominique ons zien wat vrouwelijke moed inhoudt. In tijden van oorlog en conflict bestaat de moed van mannen uit het accepteren van het vooruitzicht van de dood; met andere woorden, van mannen wordt de moed gevraagd om te sterven, terwijl van vrouwen de moed wordt gevraagd om te leven. En leven in een vernietigde wereld vereist een immense heldhaftigheid, een deugd die deze jonge Duitse vrouw bezat. Als we aan de oorlog van 14-18 denken, denken we aan al die mannen die in de strijd stierven, we bewonderen hun moed en hun opoffering, en terecht, maar we mogen de heldenmoed van de vrouwen niet vergeten die in hun eentje hun gezinnen en de economie overeind hielden en het land in staat stelden om na de oorlog weer op te krabbelen.

In dit tijdperk van genderdeconstructie is het belangrijk om de andersheid van het mannelijke en vrouwelijke te onthouden. Mars is geen Venus en Venus is geen Mars, maar beide zijn even belangrijk. Door haar hele werk heen bieden Dominique's portretten van mannen en vrouwen voorbeelden van mannelijkheid en vrouwelijkheid waar we inspiratie uit kunnen putten om ons door de onrustige en donkere tijden waarin we leven heen te slepen.

* * *

Clotilde Venner, de vrouw van Dominique Venner, werkte ook mee aan La Nouvelle Revue d'Histoire. Ze werkte met hem samen aan het boek Le choc de l'histoire (Via Romana). Ze heeft net A la rencontre d'un cœur rebelle (La Nouvelle Librairie) gepubliceerd, een verslag van het werk en de carrière van Dominique Venner.