Carl Schmitt en het zeezieke westen

Carl Schmitt en het zeezieke westen

Markku Siira

Volgens de Duitse rechtsfilosoof en politiek theoreticus Carl Schmitt toont het toneel van de wereldgeschiedenis strijdende land- en zeemogendheden. Srdja Trifkovic, een criticus van de liberale orde in de moderne tijd, vindt in het werk van Schmitt antwoorden op de problemen van onze tijd, en in het bijzonder op de pathologieën van het door de VS geleide Westen.

Natuurlijk was Schmitt niet de eerste die dit verschijnsel heeft opgemerkt, aldus Trifkovic. Soortgelijke dingen zijn door de geschiedenis heen gedocumenteerd, van "de strijd tussen Athene en Sparta in de Peloponnesische Oorlog". Vandaag de dag duurt een potentieel fatale rivaliteit voort "tussen Amerika - een paradigmatische thalassocratie, of maritieme staat - en het tellurische, of op het land gevestigde China".

Schmitt merkte op dat "de historische vorm van het menselijk bestaan" verbonden is met het land. Het land waarop wij leven wordt doorsneden door grenzen die ons scheiden van wat van iemand anders is. Het scheidt "vrienden van vijanden, oorlog van vrede en strijders van burgers".

De oceanen daarentegen hebben geen duidelijke grenzen, laat staan een centrum: de controle over de zee is niet op dezelfde wijze beperkt als de controle over het land. Voor Schmitt was dit "de essentie van de doctrine van het wereldwijde interventionisme". Na het Congres van Wenen hebben de grote mogendheden van continentaal Europa en, anderzijds, Groot-Brittannië en zijn erfgenamen van buitenaf twee zeer verschillende maar symmetrische rechtsordes in het leven geroepen - een voor te land en een voor ter zee - die aanleiding hebben gegeven tot twee zeer verschillende concepten van oorlogsvoering.

Volgens Schmitt waren de industriële revolutie en de technologische vooruitgang in Engeland het gevolg van het besluit van de eliteklasse om zich op de zee te richten en zo een planetaire ruimtelijke revolutie te ontketenen. Vanaf dat moment konden de Britse eilanden niet langer als deel van Europa worden beschouwd. Het Britse Rijk koloniseerde, net zoals de huidige transnationale bedrijven globaliseren.

Groot-Brittannië werd een los oorlogsschip drijvend op de zee. De Britse eilandstatus werd de belichaming van de Britse missie om over de golven te heersen. Veelbetekenend is dat Groot-Brittannië over de zee heerste door haar absolute en onschendbare vrijheid te verkondigen. Groot-Brittannië heeft aldus de weg gebaand voor het ontstaan van een liberaal, abstract, afstandelijk en zogenaamd universeel concept van vrijheid.

In tegenstelling tot het thalassocratische universalisme en zijn kenmerkende monopolistische streven naar macht, ontwikkelde Schmitt het concept van Großraum, de "grote ruimten", als de bouwsteen van een pluralistische, multipolaire wereld. Deze autonome ruimten zouden fungeren als een controle op potentiële hegemonie. Dit was zowel mogelijk als noodzakelijk omdat de wereld een "pluriversele" pluraliteit is, die inherent bestand is tegen het monopolie van één enkele
macht.

Zelfs in de koudste jaren van de Koude Oorlog was Schmitt ervan overtuigd dat de tijdelijke bipolaire verdeling van de wereld in de twee sferen van de Verenigde Staten en van de Sovjet-Unie, in de twee kampen van kapitalisme en socialisme, niet de opmaat was tot de eenheid van de wereld, maar tot een nieuwe pluraliteit. Komen Schmitts profetieën al uit?

Schmitt heeft een duidelijk verband gelegd tussen de nomos van de zee en de opkomst van de vrijhandel, het kapitalisme, het parlementarisme, het constitutionalisme en de ideologie van de mensenrechten," aldus Trifkovic. De ontkenning van het politieke ten gunste van het economische en morele universalisme is een maritiem verschijnsel; de moderniteit zelf is in wezen maritiem.

De vloed van liberalisme in de staat heeft de moderne samenlevingen "vloeibaar" gemaakt: zoals de zee is de liberale orde onstabiel en altijd in beweging. "Het zware wordt licht, het collectieve wordt geïndividualiseerd, identiteiten zijn niet langer vast of permanent - in een vrij zwevende vloeibare wereld varen ze ook van de ene haven naar de andere", dicht Trifkovic in navolging van Schmitt.

Dit is de vloeibare wereld van de moderniteit, gebaseerd op de erfenis van de Verlichting, de visie van de mens als een volledig autonoom subject, onafhankelijk van alle natuurlijke, religieuze en historische beperkingen, dat in staat is zijn eigen werkelijkheid te construeren en zichzelf voortdurend te herscheppen.

Dat de mens zich losmaakte van het land en zich op de zee richtte, werd "een emancipatieproject gebaseerd op individualisme, universalisme en progressivisme", ziet Trifkovic. Totalitaire tendensen waren altijd een integrerend deel van dit streven naar onthechting, in het fanatisme waarvan alle vijanden, buitenlandse en binnenlandse, worden gecriminaliseerd. Talasocratie kent geen fysieke grenzen, het accepteert geen grenzen van welke soort dan ook.

Voor Trifkovic helpen Schmitts ideeën over land en zee ons "de organische band tussen liberalisme, economische globalisering en de linkse ideologie van onze tijd" te begrijpen. Dit verband is noch toevallig, noch tijdelijk. Het is duidelijk in de Amerikaanse zakenelite, die zich unaniem en enthousiast aan de zijde van postmodern links schaart.

Trifkovic, lid van de Amerikaanse paleoconservatieve beweging, betoogt dat het niet mogelijk is een sociaal en cultureel conservatief te zijn die traditionele instellingen, gewoonten en overtuigingen steunt en tegelijkertijd een liberaal voorstander van de vrije markt is. Het is niet mogelijk conservatief te zijn en nog steeds het Amerikaanse planetaire interventionisme en pathologische streven naar wereldwijde hegemonie te rechtvaardigen.

De retoriek van links, haar verzet tegen economische globalisering, binnenlandse ongelijkheid en dalende reële lonen, is even zinloos als zij tegelijkertijd multiculturalisme, open grenzen, massa-immigratie, universele mensenrechten, identiteitspolitiek en "humanitaire interventies" steunt.

Trifkovic heeft vastgesteld dat in de wereld van vandaag de Verenigde Staten "duidelijk de enige supermacht zijn die elke vorm van regionaal realisme resoluut afwijst". Amerika is "de enige supermacht die een deterritorialiseerde, zuiver ideologische en openlijk hegemonische definitie van zijn belangen handhaaft".

Srdja Trifkovic

Nadat zij in de jaren negentig Amerika tot leider van de denkbeeldige internationale gemeenschap hadden uitgeroepen, ontwikkelden de buitenlandse beleidsmakers van Washington een mentaliteit en voerden zij strategieën en beleidsmaatregelen in die arrogant zijn gekenschetst als "Amerika's goedaardige wereldwijde hegemonie". In werkelijkheid is het een postmoderne machtspolitiek, gemaskeerd door de retoriek van "bevordering van de democratie" en "verdediging van de mensenrechten".

De geschiedenis leert dat wanneer republieken keizerrijken worden, verval en de ineenstorting van normen onvermijdelijk zijn. De Romeinse Republiek was een sterke gemeenschap gebaseerd op de agrarische deugden eer en vaderlandsliefde. Dat was heel wat anders dan de beschrijving van historicus Edward Gibbon van het late keizerlijke Rome, dat door massa's vreemdelingen werd onderhouden en waarvan de inwoners tot een "verachtelijke en ellendige natie" waren vervallen.

Dit is een "diversiteit" die op hol slaat, even dodelijk voor het gastorganisme als voor vreemde indringers. Dat is het "zinkende Westen": het Amerika van vandaag, Groot-Brittannië met zijn onafhankelijke koloniën en het Europa van vandaag met zijn federale ambities.

De "zeeziekte" van het neoconservatieve/neoliberale duopolie, het ideologisch messianistische paradigma, zal nog enige tijd blijven voortwoekeren ten nadele van echte mensen en echte gemeenschappen overal ter wereld. Het ontkent de legitimiteit van elk staatsbestel dat niet onderworpen is aan zijn eigen bevel, indoctrinatie en bestraffende controle.

Voor Trifkovic blijft "hetzelfde systeem dat de verkiezingen van 2020 heeft gestolen - en dat steunt op hetzelfde permanente staatsapparaat - de grootste bedreiging voor het krimpende restje republikeinse vrijheid in eigen land, voor vrede en stabiliteit in het buitenland, en voor rationeel gedefinieerde Amerikaanse belangen overal".

Bijna acht decennia nadat Carl Schmitt Land und Meer: Eine weltgeschichtliche Betrachtung publiceerde, resoneert zijn boodschap nog steeds bij hen die blijven geloven dat het spel niet gespeeld is. Een legitieme internationale orde moet de diversiteit van politieke gemeenschappen met verschillende, zelfbepaalde nationale politieke identiteiten aanvaarden en integreren. De Euraziatische mogendheden, China en Rusland, spelen een sleutelrol in dit project.

Bron: https://markkusiira.com/2021/08/30/carl-schmitt-ja-merisairas-lansi/