Marktmacht en de "technische tekortkomingen" van het mondiale cybercratische stelsel

Marktmacht en de "technische tekortkomingen" van het mondiale cybercratische stelsel

Door Isaac Enriquez Perez

Bron: Rebelion & https://rebelioncontraelmundomoderno.wordpress.com/2021/10/26/el-poder-de-mercado-y-los-fallos-tecnicos-del-regimen-cibercratico-global%ef%bf%bc/

Met naar schatting 2853 miljoen gebruikers wereldwijd vanaf juli 2021 is Facebook het sociaal-digitale netwerkplatform met het grootste aantal actieve registraties. Samen met zijn sociaal-digitaal zusternetwerk Instagram, Messenger en WhatsApp - zijn instant messaging dienst, die wereldwijd meer dan 2 miljard gebruikers telt - is Facebook meer dan alleen een digitaal communicatiemedium. Het is een wereldomspannend emporium dat werkt volgens monopolistische en zeer winstgevende criteria, en dat in staat is de economische transacties en de persoonlijke en intieme informatie van miljarden mensen te centraliseren en te manipuleren.

De recente "technologische crash" van Facebook zou geen aandacht trekken en zou worden gezien als niet meer dan een storing die de communicatie een paar uur onderbrak, ware het niet dat de marktmacht van dit bedrijf recht evenredig is met de vervaging of afwezigheid van regelgevingsmechanismen in de Verenigde Staten. De routine-onderhoudsfouten die ertoe leidden dat Facebook zichzelf van het internet "verwijderde" en deze uitval van zijn routers gedurende meer dan zes uur zouden geen overblijvende gebeurtenissen zijn, aangezien Facebook-oprichter Mark Zuckerberg alleen al zijn persoonlijk fortuin in een paar uur tijd met iets van 6 miljard dollar zag dalen; terwijl deze storingen wereldwijd naar schatting meer dan een miljard dollar hebben gekost (alleen al in Mexico worden de verliezen geraamd op 265 miljoen pesos, of het equivalent van ongeveer 12,8 miljoen dollar). Deze recente mislukkingen vallen ook samen met de aankondiging op 22 september dat de persoonsgegevens van 1,5 miljard Facebook-gebruikers te koop zijn op hackerforums of op het zogeheten Dark Web.

De kwetsbaarheid van het informatietijdperk is voelbaar in deze ogenschijnlijk tijdelijke episodes, maar zij benadrukken de tegenstrijdigheden die ten grondslag liggen aan de geconcentreerde macht en de technologische mogelijkheden van deze digitale ondernemingen, die in staat zijn informatie te verbergen voor hun gebruikers en voor regeringen in vele landen, waaronder de Verenigde Staten, met name over kwesties zoals de mentale en emotionele veiligheid van kinderen, het gebruik van hun algoritmen, en de uitstraling van gewelddadige, polariserende of verdeeldheid zaaiende discoursen die verzadigd zijn met haat en extremistische standpunten. De onderneming verbiedt het niet alleen niet, maar tolereert het en maakt het tot de basis van haar winstgevendheid.

De centralisatie en concentratie van de macht in deze grote particuliere ondernemingen is gebaseerd op besluiten die grenzen aan kwesties als de vrijheid van meningsuiting en de uitoefening van politieke rechten. Dit bleek uit de "ontkoppeling" - afgelopen januari - van de toenmalige president van de Verenigde Staten Donald J. Trump van zijn belangrijkste sociaal-digitale netwerken. Het ontbreken van checks and balances blijkt uit de monopolistische trekken van Facebook en de machtsuitoefening die zo ver gaat dat de staten zelf worden overrompeld. Het extractieve bedrijfsmodel van persoonsgegevens is de hoeksteen van deze macht, die wordt uitgeoefend met de volledige instemming van de gebruikers zelf, zonder enige overheidsregulering om met name kwetsbare sociale groepen te beschermen. Deze sterk geconcentreerde macht strekt zich uit - ook via andere sociaal-digitale netwerken zoals YouTube - tot in het domein van de constructie van betekenissen via de controle die van daaruit wordt uitgeoefend over het discours en de verhalen van de wetenschap, zoals te zien is bij de Covid-19 pandemie en de mediaconstructie van het coronavirus (https://bit.ly/2OGh55d).     

Het bruisen van angst en bezorgdheid over de instorting van deze perrons was ook duidelijk op 4 oktober. Het gaat echter dieper: in het algemeen heeft de connectiviteit van individuen met sociaal-digitale netwerken gevolgen voor hun geestelijke gezondheid. Kwalen zoals nomofobie beginnen de kop op te steken, wat verwijst naar de angst die schuilt in individuen die worden geconfronteerd met digitale disconnectie of het verlies of de scheiding van een mobiele telefoon. Vrouwen en jongeren worden het meest getroffen door dit irrationele gevoel, dat zich dwangmatig manifesteert.  

Meer nog: de stemming en het gevoel van eigenwaarde worden aangetast door deze verwrongen en oncreatieve relatie. In sociaal-digitale netwerken worden beelden opgelegd aan woorden en deze laatste hebben de neiging te worden gestenigd of gedecimeerd; tegelijkertijd streven veel van hun gebruikers ernaar een uiterlijk perfect wezen te tonen dat niet overeenkomt met hun innerlijke emoties en gevoelens. Deze tegenstrijdige en asymmetrische relatie tussen sociale-medianetwerken en gebruikers zou kunnen leiden tot een vervreemding van de werkelijkheid.

Frances Haugen, een voormalig directielid en specialist van het bedrijf, heeft vertrouwelijke documenten vrijgegeven waarin leidinggevenden van Facebook erkennen dat Instagram "esthetische en psychologische druk uitoefent op tieners", en daarmee de nalatigheid van de regelgevende instanties in dit opzicht benadrukt. Het is zeer waarschijnlijk - zoals blijkt uit sommige enquêtes over de perceptie van jongeren ten aanzien van deze media - dat dit eetstoornissen bij jongeren en zelfs zelfmoordneigingen in deze leeftijdsgroep teweegbrengt.

De voormalige directrice verklaarde - in haar optreden voor de Amerikaanse Senaat op zondag 3 oktober - dat sommige algoritmen van Facebook haat en verkeerde informatie uitvergroten, omdat gebruikers worden verslaafd door emotionele reacties en hoe meer polarisatie wordt aangemoedigd, hoe meer interactie en consumptie op het netwerk. De vraatzucht van het bedrijf komt tot uiting in het feit dat het winstbejag boven veiligheid stelt; tegelijkertijd verdoezelt en onzichtbaar maakt het de negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid van de gebruikers.

De zogenaamde wereldwijde "black-out" van 4 oktober had geen juridische gevolgen voor Facebook, ondanks de schade die is toegebracht aan miljoenen gebruikers die sociale netwerken gebruiken als een instrument voor werk en marketing. Onder de ongegronde veronderstelling dat zij gratis is, bedekt deze onderneming haar tekortkomingen, fouten en misbruiken en "geneest zij zichzelf in gezondheid" met de gebruiksvoorwaarden die door de gebruikers algemeen worden aanvaard.

De realiteit is dat niets op het Internet gratis is, en wanneer een gebruiker daar trouw van overtuigd is, realiseert hij zich niet eens dat het grootkapitaal zichzelf is door vertrouwen en informatie te schenken aan deze bedrijven, een situatie die leidt tot het aanzwellen van hun enorme macht. Hoewel de toepassingen gratis kunnen worden gedownload, stellen de gebruikers bovendien een grote hoeveelheid informatie en persoonsgegevens ter beschikking van deze bedrijven door middel van registratie en posting. In de nabije toekomst commercialiseren deze bedrijven deze informatie om marktstudies uit te voeren, de meest opvallende onderwerpen of thema's te traceren die door een groot aantal gebruikers worden becommentarieerd, en trends in de publieke opinie te analyseren, terwijl tegelijkertijd, via hun digitale netwerken, haatdragende taal en polarisatie stromen, die extreme politieke standpunten onder de bevolking schetsen.

Apparaten zoals WhatsApp verdringen de conventionele telefonie, SMS en e-mail, vooral bij jonge sociale groepen. Dit leidt uiteindelijk tot de validatie van een vrijwel monopolistische marktmacht die ver verwijderd is van niet alleen de veronderstelling van economische efficiëntie, maar ook van de grondslagen en beginselen die door het discours van de liberale democratie worden uitgedragen.

Afgezien van het onmiddellijke karakter van de "wereldwijde black-out van Facebook", moet opnieuw worden gewezen op de reële risico's die de mensheid loopt door de mogelijke opkomst van een wereldwijd cyber-democratisch regime (https://bit.ly/38tELk9). Indien dit uit het oog wordt verloren, is het zeer waarschijnlijk dat de nationale samenlevingen het onderspit zullen delven in het geschil over de opbouw van betekenissen. Het risico is nog groter in het licht van de troonsbestijging van de homo digitalis en de verspreiding van de vertechnologiseerde onwetendheid (https://bit.ly/2BMr039). Collectief beraad over de rol en de rechtmatige omvang van deze particuliere ondernemingen is een taak die niet kan worden uitgesteld en die ook deel uitmaakt van een imperatief dat de enorme macht deconstrueert die de gebruikers aan het vertrouwen in deze ondernemingen hebben toegekend.

Isaac Enríquez Pérez, academicus aan de Nationale Autonome Universiteit van Mexico, schrijver, en auteur van het boek La gran reclusión y los vericuetos sociohistóricos del coronavirus. Miedo, dispositivos de poder, tergiversación semántica y escenarios prospectivos.

Twitter: @isaacepunam

Rebelión heeft dit artikel gepubliceerd met toestemming van de auteur onder een Creative Commons licentie, met respect voor zijn vrijheid om het in andere bronnen te publiceren.