Dumézil en de Noordse goden

Dumézil en de Noordse goden

door Joakim Andersen

Bron: https://motpol.nu/oskorei/2023/08/24/dumezil-och-de-nordiska-gudarna/

Met zijn studie van de mythen en het wereldbeeld van de Indo-Europese volkeren toonde Georges Dumezil een alternatief voor het socialisme en liberalisme van onze eigen geschiedenis, en het is dan ook niet verwonderlijk dat hij velen van Nieuw Rechts heeft geïnspireerd. Het boek Les dieux des Germains is bijzonder interessant voor ons noorderlingen. In het Zweeds wordt het vertaald als De nordiska gudarna. Het is een dankbaar boek waarin Dumezil zijn theorieën over gemeenschappelijke Indo-Europese oermythen en het trifunctionele wereldbeeld toepast op het geloof en de goden van onze eigen voorouders. De inleiding, geschreven door Scott Littleton, geeft ook een goed overzicht van Dumezil's werk en theorieën.

Dumezil beschrijft goden zoals Odin en Tyr, die hij koppelt aan de eerste functie van het Indo-Europese wereldbeeld, de functie van soevereiniteit. De verdeling van deze functie in twee sferen, elk met zijn eigen god, één meer mystiek en verschrikkelijk, en één meer verbonden met de wetten en de geordende samenleving, herkent hij uit India (en wordt ook aangestipt in de belangrijke studie Mitra-Varuna). Heel interessant is dat Dumezil in India, en ook in Rome en Iran, twee kleine goden kon identificeren die nauw verbonden waren met de wetgod. In India werden ze Aryaman en Bhaga genoemd. Aryaman was een beschermgod van de gemeenschap die zichzelf beschreef als Arya, Ariërs (en dergelijke mechanismen die hun gemeenschap in stand hielden, zoals huwelijk, gastvrijheid en wederkerigheid), terwijl Bhaga de rechtvaardige verdeling van rijkdom binnen die gemeenschap vertegenwoordigde. In India werd zelfs al opgemerkt dat "Bhaga blind is".

Aryaman en Bhaga

Dumezil brengt Aryaman en Bhaga in verband met de figuren Balder en Höder in de Noorse mythologie. Logischerwijs zouden ze geassocieerd zijn met het Noorse equivalent van Mitra, de wetgod Tyr, maar in het noorden was zijn belang afgenomen en hier werden ze geassocieerd met Odin. Dumezil, beïnvloed door zijn Zweedse collega Stig Wikander, laat zien dat de Noordse Ragnarok zijn tegenhanger heeft in het Indiase verhaal van de epische veldslag die wordt afgebeeld in de Mahabharata. De apocalyptische eindstrijd is hier getransformeerd van mythe naar geschiedenis, iets wat heel gebruikelijk was in Rome maar ook plaatsvond in India. De goden worden dus ook door helden vertegenwoordigd.

Met deze sleutel als uitgangspunt beschrijft Dumezil overeenkomsten tussen de Indiase strijd en Ragnarok, niet in de laatste plaats hoe Bhaga/Höder wordt gebruikt in een spel dat dodelijk serieus wordt. Het slachtoffer in dit spel is Aryaman/Balder, en het leidt ertoe dat deze laatste god een ballingschap moet doorstaan (hetzij in wereldse zin, hetzij in Hel). Het scenario eindigt met een apocalyptisch gevecht. Dumezil's interpretatie is hier erg interessant, niet in het minst omdat hij ook parallellen trekt met de Ossetische mythe.

Professor Dumezil vindt een soortgelijke fascinerende overeenkomst tussen de Noorse en Indiase mythen in de figuren van Kvasir en Mada ("Dronkenschap"). In de Noorse mythe wordt Kvasir geschapen na een strijd tussen de Aesir, die voor Dumezil de eerste en tweede functie vertegenwoordigen, en de Vanir, die de derde functie vertegenwoordigen. Na zijn dood wordt hij de schepper van de mede. In India creëren de vertegenwoordigers van de derde functie, de Nasatyat-tweeling, met de hulp van een asceet een reus genaamd Mada, die de goden dreigt te verslinden. Nadat er vrede is gesloten tussen de goden, splitst Mada zich op in vier verslavende delen: alcohol, vrouwen, gokken en jagen.

Heimdal

Dumezil plaatst goden als Thor, Freyr en Freya ook in een Indo-Europese context. Wanneer hij het raadselachtige Heimdal bestudeert, "geboren uit negen zussen", wordt het pas echt spannend. Hij baseert zich op de Mahabharata en stelt verwantschap vast met de hemelgod Dyauh. Dit wordt ondersteund door het feit dat hij aan het einde van de wereld woont, bij de regenboog, en dat zijn thuis boven de wolken is. Dumezil vergelijkt hem ook met andere Indo-Europese goden die geassocieerd worden met zowel het begin als het einde (zoals de Romeinse Janus).

Interessant is ook Dumezil's interpretatie van wat het betekent als Heimdall wordt vergeleken met een bok en een zeehond en negen moeders heeft. Door middel van een lokale Keltische voorstelling waarin de golven worden vergeleken met negen zussen, en de laatste golf met een ram, stelt Dumezil dat het antwoord wordt verklapt. Ongeacht de juistheid van de theorie, is het boeiend om zijn redenering te volgen.

Andere intrigerende elementen zijn wanneer Dumezil het Indiase en Noordse kastensysteem vergelijkt, waarbij de priesterkaste eerst afwezig lijkt te zijn bij onze voorouders, maar dan verschijnt in de figuur van Konr Ungr. Hij laat zien hoe de Noorse goden overleefden tot in de moderne tijd bij de Samen, die ze erfden van hun buren (en waar, onder andere, Thor Horagalles werd). Het is ook boeiend om te volgen hoe Dumezil de verder onbekende goden Byggvir en Beyla uit Lokasenna analyseert, en hoe hij het dierenleven in Yggdrasil vergelijkt met tegenhangers uit de mythologie van de heidenen uit "Kafiristan" in het huidige Afghanistan, die in de 19e en 20e eeuw werden geïslamiseerd. Al met al is het een fascinerend boek, van grote waarde voor alle noorderlingen. Dumezil is altijd interessant, maar Goden van de oude Noordelingen is een goudmijn. Vooral Dumezil's presentatie van het trifunctionele wereldbeeld is een aha-ervaring. Als je het eenmaal doorhebt, is het een sleutel die veel van de samenleving, psyche en andere dingen verklaart.

Over de schrijver: Joakim Andersen

Joakim Andersen heeft sinds 2005 de blog Oskorei. Hij heeft een academische achtergrond in sociale wetenschappen en een ideologische achtergrond als marxist. Deze achtergrond uit zich tegenwoordig in een interesse in de geschiedenis van ideeën en een focus op structuren in plaats van personen en groepen (de tegenstander is, kortom, de nieuwe wereldorde, niet moslims, joden of andere groepen). In de loop der jaren is de invloed van Marx aangevuld met onder andere Julius Evola, Alain de Benoist en Georges Dumezil, aangezien het marxisme zowel een duurzame theorie van het politieke als een antropologie ontbeert. Vandaag de dag identificeert Joakim zich met geen enkel label, maar beschouwt hij de fixatie op, onder andere, het ingebeelde conflict tussen "rechts" en "links" als iets dat de echte problemen van onze tijd verdoezelt. Zijn blog richt zich ook op de geschiedenis van ideeën en introduceert graag buitenlandse bewegingen bij een Zweeds publiek.