Maritieme geostrategische knooppunten: Europa staat voor vitale uitdagingen

Maritieme geostrategische knooppunten: Europa staat voor vitale uitdagingen

door Frédéric Eparvier

Bron: https://www.polemia.com/les-noeuds-geostrategiques-maritimes-leurope-face-a-des-enjeux-vitaux/

In deze nieuwe tekst bespreekt Frédéric Eparvier L'accélération de l'histoire - Les nœuds géostratégiques d'un monde hors de contrôle, een boek van Thomas Gomart uitgegeven door Tallandier.

Een waar essay over geopolitiek

Voor één keer is een essay over geopolitiek echt een essay over geopolitiek en geen boek over geschiedenis of internationale betrekkingen, dus ik ga mezelf het plezier niet ontzeggen, vooral omdat de auteur zijn analyse richt op de rol van de zee, en in het bijzonder de zeestraten, in de manier waarop de wereld zich vandaag de dag ontwikkelt.

Nu ga ik niet de jezuïet uithangen door erop te wijzen dat de titel weinig met het onderwerp te maken heeft, terwijl de ondertitel dat wel doet. Maar laten we eerlijk zijn, Thomas Gomart, die aan het hoofd staat van het IFRI - het Franse Instituut voor Internationale Betrekkingen, dat oorspronkelijk meer Gaullistisch was, maar zich geleidelijk heeft ontwikkeld naar een duidelijk Westers-Otanistisch standpunt [1] - heeft hier een zeer interessant boekje geschreven.

Waar gaat het over?

Heel eenvoudig, Thomas Gomart neemt het voorbeeld van de “verstikkende punten” of knelpunten (de zeestraten) in de internationale handel, en in het bijzonder in de handel in halfgeleiders, olie en tarwe, en vandaar hun belang voor Europa.

En dat is een van de interesses van dit boek, want Thomas Gomart heeft een veel meer Europees dan Westers (Amerikaans-Europees) perspectief.

De Straat van Taiwan

Beginnend met de situatie van de Straat van Taiwan, waar 80% van de handel in halfgeleiders doorheen gaat, laat Gomart duidelijk het belang zien van deze zeestraat in het krachtenspel en het belang van dit “evenwicht” voor de toekomst van Frankrijk en Europa. Overigens heeft Frankrijk, dat beweert een belang te hebben in de Indo-Pacific, zeven van zijn dertien overzeese departementen en gebieden in de regio. In ieder geval, zolang kortzichtige politici Nieuw-Caledonië niet gedumpt hebben.

En Gomart eindigt dit eerste hoofdstuk met de waarschuwing dat Frankrijk niet opnieuw de indruk moet wekken een evenwichtsspel te spelen tussen China, Japan, India en Korea, wat het zich volgens Gomart niet langer kan veroorloven. Dit is ongetwijfeld een van de punten waarover ik het oneens ben met de auteur: een beleid is niet alleen een kwestie van middelen, maar ook van visie en wil. Welnu, met president Macron kunnen we er zeker van zijn dat hij zich in geval van spanningen snel zal aansluiten bij de Amerikaanse standpunten.

De Straat van Hormuz

Het tweede geval is dat van de Straat van Hormuz, waar “jaarlijks meer dan tweeduizend vijfhonderd olietankers doorheen varen. [2]waarvan tweederde naar Europese havens gaat. En Gomart laat duidelijk zien dat de Europeanen volledig afhankelijk zijn van deze handel, ook al kunnen ze door de staat van hun vloten geen militaire rol spelen in deze regio. Alleen de Franse marine misschien, maar zelfs dan... Denk aan het basisaxioma van de thalassocratieën: “ Wie de zee beheerst, beheerst de handel ”, en Europa blijft een militaire en maritieme dwerg.

De Verenigde Staten willen ons beperken tot de rol van onderaannemer [3], en sinds het verbreken van onze energiebanden met Rusland hebben we geen toegang meer tot overvloedige, goedkope energie, die de basis vormt van economische groei [4].

De Bosporus

Tot slot pakt Thomas Gomart de kwestie van de Bosporusstraat aan, waarbij hij deze koppelt aan de tarwehandel, om ook hier de zwakke punten van Europa aan te tonen. Hij wijst erop dat een Russische overwinning Rusland de controle zou geven over de tarweproductie en -handel (Russische en Oekraïense tarwe zijn de twee grootste exporteurs ter wereld, ver voor de VS, Canada en Frankrijk) en de politieke invloed die het land hierdoor zou krijgen over Afrika, het Midden-Oosten en Azië...

Toch zijn de Europeanen, geconfronteerd met deze uitdagingen, niet in staat om hun veiligheid in eigen handen te nemen, en blijven ze er de voorkeur aan geven om die aan de Amerikanen toe te vertrouwen door Amerikaanse wapensystemen te kopen (80% van de Europese wapenaankopen), in plaats van ze zelf te ontwerpen en te bouwen.

In dit verband is het interessant om op te merken dat Frankrijk momenteel het enige land is dat in de discussies over de EDIS- en EDIP-verordeningen van de EU voorstelt om rekening te houden met de ontwerpautoriteit, en niet alleen met de productie van wapens, in tegenstelling tot Duitsland...

In zijn inleiding wijst Thomas Gomart erop dat wat er momenteel op het spel staat voor de Europeanen “ hun wil is om te handelen en deel te blijven uitmaken van de geschiedenis in een tijd waarin de mondiale configuratie fundamenteel ongunstig voor hen wordt. [5]Hij spoort hen aan om helder van geest te zijn en zich vastberaden in te spannen.

Op dit punt kunnen we het alleen maar met hem eens zijn.

Frédéric Eparvier

15/08/2024

Voetnoten: 

[1] Je hoeft maar conferenties over Rusland bij te wonen om getroffen te worden door het conformisme van de analyses van de sprekers.

[2] Gomart, op. cit, p. 63

[3] Gomart, ibid, p. 92

[4] Loïc le Floch Prigent voegde eraan toe dat energie ook soeverein moet zijn. Met dank aan alle politici die 30 jaar lang onze koolstofarme kernenergie de grond in hebben geboord.

[5] Gomart, ibid, p. 10

Frédéric Eparvier

Frédéric Eparvier is een leidinggevende in een groot Frans strategisch bedrijf.